Gepubliceerd op 5 augustus 2024
door Nick De Clippel – Filosoof en auteur, Leuven
Origineel: De Standaard – Gendertransitie is geen normale zaak
De media mogen met positieve getuigenissen van transpersonen niet de indruk wekken dat hun verhaal ‘normaal’ is, meent Nick De Clippel.
Misschien heeft het vooral te maken met komkommers en de tijd van het jaar, maar mensen in transitie lijken me disproportioneel veel aandacht te krijgen. Die aandacht is in de gedrukte media nagenoeg steeds positief. In De Standaard gaat het expliciet over ‘frisse moed, herbeginnen en doorzetten’. Kritische opmerkingen zijn dan algauw pretbedervers.
Er zou een wetenschappelijke verklaring zijn voor de genderdysforie die aan de transitie voorafgaat. Zo helpt de krant een fabeltje mee verspreiden.
Enig weerwerk betekent nochtans niet a priori een conservatieve of – godbetert – extreemrechtse instelling, want er zitten ook voor een progressief persoon een paar gaten in het transitiediscours dat zonder veel nuance opgelepeld wordt. Zo wordt in De Standaard aan een transpersoon gevraagd naar het waarom van een publieke ‘outing’, waarop het antwoord volgt dat het om ‘helpen’ gaat en dat trans genormaliseerd moet worden.
Er zou een wetenschappelijke verklaring zijn voor de genderdysforie die aan de transitie voorafgaat. Zo helpt de krant een fabeltje mee verspreiden. Genderdysforie wordt wel opgenomen in het laatste DSM-handboek, maar dat bevat enkel een classificatie van psychiatrische aandoeningen op basis van symptomen. Een verklaring staat daar niet bij. Er is wetenschappelijke literatuur die pogingen onderneemt, maar die staat bekend als bijzonder zwak, tendentieus en allesbehalve eenduidig. In Engeland was er recent grote heisa rond de onwaarschijnlijk snelle en sterke stijging van min 18-jarigen die van gender willen veranderen. De NHS bestelde een onafhankelijk onderzoek dat leidde tot het ondertussen vermaarde Cass-rapport dat de meeste wetenschappelijke artikels over de kwestie naar de prullenmand verwijst. Dat rapport kan men makkelijk inkijken op het internet, maar in het transitiedebat lijkt het minder belangrijk dan de getuigenissen die blijven opduiken.
Is het niet zinniger het afwijkende als afwijkend te aanvaarden en transmensen op die manier te accepteren, dan te doen alsof het andere niet anders is en het op die manier te ontkennen?
Die getuigenissen zijn op zich best positief, maar het blijven subjectieve geschiedenissen die verteld worden bij het licht van wat vandaag door de vertellers geloofd wordt. Echt betrouwbaar is dat niet. Of men daarmee mensen helpt of veeleer objectieve argumenten negeert, is maar de vraag. Objectief feit is dat een (klein) deel van de transmensen later weer in de-transitie gaat; dat een deel van hen na transitie even ongelukkig of zelfs ongelukkiger is dan voordien; dat het over een aanbod-economie gaat, wat hier wil zeggen dat de mogelijkheid van chirurgisch ingrijpen de vraag creëert; dat het verregaande individualisme (het ik als voornaamste levensproject) een van de basispremissen is, net als het bijhorende sentimentalisme (hoe ik me voel is belangrijker dan feiten); dat er duidelijke correlaties zijn tussen genderdysforie en sociale media, met andere woorden dat online ‘bubbels’ aan aandrijvende rol spelen.
Het is niet mijn bedoeling het bestaan van genderdysforie aan te vechten of om transmensen hun geluk te ontkennen. Hun probleem is reëel en transitie is een mogelijkheid. Maar ongenuanceerd een positief plaatje tonen, is niet correct. Scheldpartijen en zeker fysieke dreiging zijn a priori uit den boze, maar wat bedoelt men met ‘normalisering’? Een transitie is geen normale zaak en zal dat ook nooit zijn, tenzij we begrippen als normaliteit, gewoon, natuurlijk en consensus het bestaansrecht ontkennen. Hoe zo’n samenleving er dan wel uit moet zien, kan ik me eerlijk gezegd niet eens inbeelden.
Hoe komt het toch dat een twijfelachtige, dure, klinische ingreep voor een ernstig psychiatrisch probleem kritiekloos in de markt wordt gezet als normaal? Is het niet zinniger het afwijkende als afwijkend te aanvaarden en transmensen op die manier te accepteren, dan te doen alsof het andere niet anders is en het op die manier te ontkennen?