Gepubliceerd op 15 augustus 2024
door Ronald Plasterk
Origineel: De Telgraaf – Tij lijkt te keren voor zware medische geslachtsingrepen bij jonge kinderen
Er is een praktijk ontstaan van zware medische ingrepen om bij jonge kinderen de geslachtskenmerken te veranderen. Recent lijkt op dit gebied het tij te keren. Tot voor kort werd iedereen die met een vinger kritisch naar dit onderwerp durfde wijzen direct als transfoob weggezet, en onder die druk zijn er verregaande dingen gebeurd.
Maar nu wijst onafhankelijk onderzoek in het Verenigd Koninkrijk erop (rapport Dr Hilary Cass voor de NHS, April 2024) dat er onvoldoende basis is voor sommige van deze behandelingen; het rapport concludeert dat er extreme terughoudenheid moet worden betracht met het toedienen van puberteit-remmende hormonen. In de USA heeft de Amerikaanse Vereniging van Plastisch Chirurgen onlangs besloten zeer terughoudend te worden met wat heet „geslachtsbevestigende zorg voor minderjarigen.”
Let wel: het gaat hier om medisch handelen. Het gaat er niet om of een jongen zich liever als meisje kleedt, en ook de discussie wie mee mag doen aan vrouwenboksen staat hier los van. Medisch handelen is voorbehouden aan artsen, en is streng geprotocolleerd. Een behandeling mag alleen als de toezichthouder (FDA in de VS, EMA in Europa) op basis van degelijk onderzoek heeft geconcludeerd dat die effectief is, en dat de voordelen eventuele nadelen duidelijk overtreffen. Het is voor goedkeuring niet voldoende dat een behandeling plausibel is, het is niet voldoende dat een patiënt het graag wil, en ook niet dat een medische beroepsgroep denkt dat een behandeling gunstig is. In mijn eigen vakgebied, het kankeronderzoek, zijn er oneindig veel voorbeelden van behandelingen die plausibel zijn, die in het laboratorium effectief zijn, die bij een kleinschalige test op patiënten geen grote bijwerkingen opleveren, maar die bij een uitgebreide dubbelblinde klinische test toch zijn gesneuveld.
Elk medisch handelen, ook bij volwassenen, is onderworpen aan rigoureuze criteria. Als iemand naar de dokter gaat met het verzoek om een oor af te zetten zal geen arts dat doen, ook niet als betrokkene zich als kunstschilder identificeert. Maar hier gaat het bovendien om zeer jonge kinderen. De redenering is dat de zogeheten secundaire geslachtskenmerken (baardgroei en lage stem bij mannen, borstvorming bij vrouwen) zich in de puberteit ontwikkelen, en dat het daarom zaak is in te grijpen vóór de puberteit. Dat betekent dat er beslissingen moeten worden genomen die onomkeerbaar levenslang kunnen doorwerken, door mensen die te jong zijn om een biertje te mogen bestellen.
Je kunt niet dubbelblind testen of meisjes een gelukkiger leven krijgen als op dertienjarige leeftijd de beide borsten worden geamputeerd, en je kunt niet dubbelblind testen of een zware hormoontherapie die bij jongens de puberteit tegenhoudt (met soms gevolgen voor de vruchtbaarheid of voor het kunnen krijgen van een orgasme) op de lange termijn een verrijking van hun leven oplevert. Des te belangrijker is het dat voordat je ook maar iets doet, zelfs maar op experimentele basis, je zeer degelijk hebt vastgesteld of je daar goed aan doet.
Extreme voorbeelden
Deze extreme voorbeelden komen gelukkig niet overal voor. Niet in alle landen mogen bij minderjarigen chirurgisch de borsten of penis verwijderd worden, in veel Europese landen ligt de leeftijdsgrens daarvoor bij 18 jaar. In de Verenigde Staten, nadrukkelijk gesteund overigens door de Biden regering, geldt géén leeftijdsgrens voor borstamputaties. Het wetenschappelijk tijdschrift Ann. Plast. Surg. rapporteerde in mei 2022 dat in de VS het amputeren van beide borsten bij meisjes tussen de 12 en 17 jaar in de periode 2013-2020 met een factor 13 was toegenomen! Van de zesduizend bestudeerde gevallen waren er meer dan 50 jonger dan 12,5 jaar.
Inmiddels lopen er rechtszaken. Zo heeft Kayla Lovdal een klacht ingediend tegen de chirurg die haar in 2017, ze was toen 13, de borsten heeft afgezet. Zij heeft grote spijt van de ingreep en vraagt een grote schadevergoeding. Zij stelt dat er tot de ingreep is besloten na een gesprekje van 75 minuten, toen ze 12 jaar oud was, en dat ze vier maanden later geopereerd is. Er lopen tientallen van zulke rechtszaken.
Andersom heeft bijvoorbeeld de Pennsylvania Psychology Association haar leden ontraden om te verwijzen naar het kritische Engelse Cass Review, omdat het de mensen in de LGBTQIA+ gemeenschap zou kunnen krenken, en de World Professional Association for Transgender Healthcare (WPATH) heeft geen goed woord over het Cass Review.
Maar juist die activistische reacties vergroten de twijfel of deze behandelingen echt objectief bewezen zijn. Het zal geen kwade wil zijn, maar zou het kunnen dat mensen die hun loopbaan hebben gekozen in de transgender healthcare, wellicht onbewust, selectief kijken naar de effecten op de lange termijn? Een kind van 13 of 14 jaar kan ernstig ongelukkig zijn, maar als de arts het mes erin zet of zware hormoonkuren toepast, verbetert dat het levensgeluk tien of twintig jaar later, vergeleken met minder ingrijpende behandelingen? Zou je niet moeten besluiten om, zolang je dat niet heel zeker weet, minderjarige kinderen nooit onomkeerbaar te behandelen?