De Nieuwe Wereld – Marlies Dekkers in gesprek met filosofe Griet Vandermassen
Vanuit een maatschappelijke bewogenheid worden vandaag de dag alle vragen over gender en geslacht als machtsvertogen beschouwd, en wil men deze deconstrueren. Dit heeft een politiek klimaat gecreëerd waarin men het idee – dat jongen of meisje zijn een sociale constructie is – moet geloven en dat biologisch geslacht er niet toe doet. Terecht voelen mensen aan dat er iets niet klopt. Vanuit dit verstikkend ideologisch klimaat, en de vrees voor lastercampagnes, of het verweten te worden als transfoob blijven reacties uit.
Deze toestand is aanvankelijk gegroeid vanuit burgerrechten bewegingen, zoals homo- en vrouwenbewegingen, die enorm veel tot stand hebben gebracht. Dankzij hen zijn we in een samenleving gekomen waarin we kunnen spreken over gelijke rechten voor mannen en vrouwen, gelijkheid voor homo’s. Maar men is op zoek gegaan naar andere vormen van onrecht, onrecht die je niet ziet, maar die je wel kan ontwaren als je een ‘woke’ bril opzet, wakker bent voor sociale onrechtvaardigheid. Dit kan constructief zijn, maar het is geëscaleerd in het op zoek gaan naar vormen van structurele discriminatie en onrechtvaardigheid, die er misschien helemaal niet zijn. Typisch voor het woke denken is hun autoritaire manier, van er is maar één waarheid, één correcte morele overtuiging, en wie daarin niet is geallieerd, is de vijand. Dit maakt een open debat tot een taboe.
Sinds 2010 is er een enorme toename van adolescenten, vooral meisjes, die zich met ernstige genderdysforie aanmelden in genderklinieken. Sociale media lijkt hierin een belangrijke rol te spelen, waarin influencers zeggen hoe fantastisch het is testosteron te nemen, hoe het je verlost van je angst. Maar ook het gecreëerde sociale klimaat speelt een belangrijke rol, die dit aanmoedigt. Deze jonge mensen die zeggen trans te zijn, worstelen meestal met andere mentale problemen, zoals depressie of angst. Dertig procent heeft een bepaalde mate van autisme spectrum stoornis, maar er zijn nog meer factoren die een rol kunnen spelen. Enerzijds wordt er verhaald dat jouw brein niet strookt met je lichaam, en als je trans wordt, dit jouw problemen oplost, en anderzijds dat je veel meer maatschappelijke aanvaarding zal krijgen, waardoor je bijvoorbeeld, niet meer zal gepest worden.
Goed bedoeld vanuit een progressief denken, begon men onkritisch wereldwijd jonge mensen met genderdysforie te bevestigen in hun trans zijn en hen zo te begeleiden naar een medische transitie. Inmiddels weten we nu dat er steeds meer van hen spijt krijgen, maar ze hebben een medische transitie ondergaan, hebben testosteron genomen, hun borsten laten verwijderen. Zij blijven achter met permanente gevolgen, met een vermannelijkt uiterlijk voor de rest van hun leven. Het is moeilijk om voor te stellen wat dit voor hen moet betekenen, het besef een stomme fout te hebben gemaakt, en misschien levenslang medisch afhankelijk te zijn.
Gelukkig beginnen er specialisten, als endocrinologen en chirurgen, te onderkennen dat ze verkeerd waren, dat er voorbarig werd gehandeld. Het Karolinska Instituut in Zweden is gestopt met het toedienen van puberteitsblokkers en hormonen aan minderjarigen, waarin ze toegeven de lange termijnrisico’s niet te kennen, en dat eerst de mentale problemen moeten worden onderzocht.
Maar hoe is het zover kunnen komen? Trans is een gemarginaliseerde identiteit. In het huidige woke denken wordt ervan uitgegaan dat je de identiteit die iemand naar voren brengt, per definitie en zonder vragen moet aanvaarden. En hoe gemarginaliseerder de groep waartoe je behoort, hoe meer slachtoffer je bent, hoe minder het toegestaan is daar kritische vragen bij te stellen. En trans is misschien wel het meest gemarginaliseerde wat je kan zijn, en daarom is het not done er kritische vragen bij te stellen, maar juist op die manier worden er slachtoffers gemaakt. En dat is heel dubbel. Door de zelfverklarende identiteit te aanvaarden en daarop in te spelen, en hen zo te begeleiden naar een medische transitie, maak je slachtoffers. Dit is één van de uitwassen van het identiteitsdenken.
Als je na een paar jaar ontdekt, je vergist te hebben, heb je niet enkel de medische gevolgen, maar ook een stigma. Hoe kan ik toegeven aan mijn omgeving dat ik me had vergist? Bovendien worden zij dan vaak verstoken van hun transgemeenschap, en merken ze dat ze niet meer terecht kunnen bij de medici die hen hebben begeleid.
Er is duidelijk iets verkeerd, en waarom wordt dit nog niet onder ogen gezien? Er is enerzijds de ideologische angst voor rechts, en de maatschappelijke angst om voor conservatief aanzien te worden. Anderzijds zijn er financiële belangen en de sociale media die kritische stemmen in de kiem smoren. Dat samen maakt dat mensen er het zwijgen toedoen.